Emocje w klasie

Najczęstsze problemy i propozycje ćwiczeń służących poprawie funkcjonowania ucznia

1. Nadmierna drażliwość i wybuchy złości

Symptomy: uczeń często reaguje krzykiem, rzuca przedmiotami, łatwo się frustruje.

Co może zrobić nauczyciel:

• Zachować spokój i nie odpowiadać agresją.
• Zamiast oceniać („Jesteś niegrzeczny”), nazywać emocję: „Widzę, że jesteś bardzo zły”.
• Zaproponować bezpieczny sposób rozładowania emocji (np. rysowanie gniewu kolorem, ściskanie gniotka, krótki spacer).

Ćwiczenia:

·        Korzystanie z „kącika złości” z przedmiotami do ugniatania i darcia

·        Stosowanie ćwiczeń oddechowych w sytuacjach, kiedy dziecko zaczyna tracić kontrolę nad sobą (np. oddychanie w tempie na 4).

·        Wykonanie kilku energicznych ćwiczeń fizycznych np. pajacyków, pompek.

2. Lęk i obniżone poczucie własnej wartości

Symptomy: dziecko boi się odpowiadać na lekcji, unika wystąpień publicznych, często mówi o sobie negatywnie zakładając porażkę.

Co może zrobić nauczyciel:

• Dawać dziecku zadania, które kończą się sukcesem (np. krótkie, proste odpowiedzi).
• Chwalić wysiłek, nie tylko efekt: „Widzę, że bardzo się starałeś”.
• Unikać publicznego krytykowania – lepiej rozmawiać indywidualnie.
• Pozwalać na samodzielne wybory.
• Podkreślać jego mocne strony.

Ćwiczenia:

·         „Pudełko miłych słów” prowadzący/rodzic pisze na pojedynczych kartkach pozytywne cechy ucznia, uczeń pozytywne cechy nauczyciela/rodzica. Każdy z nich wrzuca do pudełka swoje kartki i wręcza pudełko partnerowi. Dziecko i nauczyciel odczytują „miłe słowa” o sobie.

·        „Moje supermoce” – uczniowie rysują lub zapisują swoje mocne strony. Mogą też nawzajem wskazywać pozytywne cechy kolegów.

·        Powierzanie dziecku odpowiedzialnego zadania i systematyczne chwalenie go za jego wykonanie.

3. Trudności z koncentracją i pamięcią

Symptomy: uczeń zapomina polecenia, nie kończy zadań, łatwo się rozprasza, nie potrafi wykonać złożonych poleceń.

Co może zrobić nauczyciel:

• Dzielić zadania na mniejsze etapy.
• Powtarzać i wizualizować instrukcje (np. zapisać je na tablicy).
• Ograniczyć dystraktory rozpraszające dziecko.
• Umożliwić ruchowe przerwy – dzieci z napięciem emocjonalnym często potrzebują krótkiej aktywności fizycznej.

Ćwiczenia:

·        „3 rzeczy” – dziecko na początku lekcji mówi 3 rzeczy, które chce zapamiętać z zajęć. Na końcu sprawdzamy, ile udało się utrwalić.

·        Układanie puzzli.

·        Gry typu „memory”.

·        Wyszukiwanie różnic między obrazkami.

·        Zabawy wprowadzające sekwencje - głuchy telefon, powtórz nr telefonu.

4. Izolacja i unikanie kontaktów

Symptomy: dziecko siedzi samo, nie bierze udziału w zabawach grupowych, wycofuje się.

Co może zrobić nauczyciel:

• Zachęcać do małych interakcji – np. praca w parach zamiast dużych grup.
• Uczyć pozostałe dzieci postawy akceptacji i empatii.
• Rozmawiać indywidualnie, okazując zainteresowanie: „Zauważyłam, że lubisz rysować. Chcesz pokazać mi swoją pracę?”.

Ćwiczenia: „

·        Krąg komplementów” – dzieci stoją w kręgu i mówią coś miłego o osobie po swojej prawej stronie.

·        Zastosowanie gier planszowych.

·        Zabawa w zdania niedokończone – dzieci kończą zapisane na kartkach zdania np. Najbardziej lubię lody… Moje ulubione zwierzę to … (ważne, aby dokończyć zdanie

·        Zastosowanie ćwiczeń oddechowych i relaksacyjnych.

Podsumowanie

Emocje nie są przeszkodą, lecz narzędziem w rozwoju dziecka. Nauczyciel, który potrafi:

• zauważyć pierwsze sygnały trudności,
• zareagować spokojnie i z empatią,
• zaproponować konkretne ćwiczenia,

staje się nie tylko wychowawcą, ale i przewodnikiem w świecie emocji.

Dzięki prostym działaniom profilaktycznym możemy pomóc uczniom budować poczucie własnej wartości, rozwijać empatię i lepiej funkcjonować w grupie rówieśniczej.

Magdalena Duszczyk, eduterapeuta